Korte geschiedenis

Na de Franse Revolutie en de val van Napoleon (Slag bij Waterloo, 18 juni 1815) hadden de toenmalige grootmachten zoals de Duitse staten en het Verenigd Koninkrijk een bufferzone rond Frankrijk gecreëerd (Congres van Wenen, 1814-1815).

Daarbij werd in 1815 het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden gesticht, door samenvoeging van de Noordelijke Zeven Provinciën met delen van de vroegere Habsburgse Zuidelijke Nederlanden (de Oostenrijkse Nederlanden en nog wat gebieden). Dit koninkrijk omvatte ongeveer wat nu de landen Nederland en België zijn.

Ook werd het Groothertogdom Luxemburg (het huidige groothertogdom en Belgisch-Luxemburg) opgericht, met als soevereine vorst koning Willem I der Nederlanden. Luxemburg, dat eeuwenlang tot de Nederlanden behoorde, werd dus geen provincie van het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden, maar een groothertogdom van de Duitse Bond, waarvan de koning der Nederlanden in personele unie groothertog werd.

In 1830 kwam het in de Zuidelijke Nederlanden tot een gewapend opstand tegen koning Willem I der Nederlanden. Dit leidde uiteindelijk tot de afscheiding van de zuidelijke provincies en de onafhankelijkheid van België (Conferentie van Londen, 1830-1833, 1838-1839).

De bevolking van het Groothertogdom Luxemburg had in 1830 meegedaan met de Belgische Revolutie. De Conferentie van Londen verklaarde echter op 6 december 1830 dat België geen rechten had op Luxemburg en nam dit in januari 1831 op in de Grondslagen van de Scheiding. In juni 1831werd na onderhandelingen besloten dat het Franstalige westen van Luxemburg, het Duitstalige kanton Aarlen en het hertogdom Bouillon bij België zouden gaan behoren. Luxemburg verloor hierdoor meer dan de helft van het grondgebied.

Door de volhardingspolitiek van Willem I der Nederlanden duurde het nog tot 19 april 1839 voor deze territoriale regeling werd vastgelegd in het Verdrag van Londen. De definitieve grens tussen België en Luxemburg werd pas op 7 augustus 1843 in een verdrag gegoten, ondertekend te Maastricht. De volgende dag legde een tweede Verdrag van Maastricht de Belgisch-Nederlandse grens vast.

Bronnen (Wikipedia):

• Congres van Wenen
• Conferentie van Londen
• Verdrag van Londen
• Belgisch-Luxemburgse grens

De grenspalen

Oorspronkelijk zijn er 287 gietijzeren palen op de grens geplaatst, genummerd 1 t/m 286. Er zijn twee palen met het nummer 1.

Hiervan heb ik de volgende palen aangetroffen en gefotografeerd:

• 265 palen op de grens, waarvan No. 10 vervangen is door een ronde metalen plaat
• 7 palen opslagen in Capellen (3, 5, 12 t/m 16)
• 2 palen opslagen in Steinfort (59, 67)
• 1 paal opslagen in Troisvierges (276)
• 5 palen in drie musea in Luxemburg-stad (4, 17, 68, 69, 226)

• 7 palen zijn voor zover ik weet verdwenen (6, 7, 10, 70, 166, 213, 257)

Om deze palen te bezoeken heb ik tussen maart 2022 en oktober 2023 zeven reisjes naar de grens ondernomen. Daarbij heb ik op 18 dagen 23 wandelingen gemaakt, in totaal ongeveer 260 km in 93 uur. Plus nog twee fietstochtjes. Enkele palen heb ik met de auto bezocht. De lengte van de grenslijn tussen de palen 1 en 286 zal ongeveer 150 km zijn.

Voor het vinden van de palen gebruikte ik de topografische kaart van Luxemburg (1:5000) in de app Topo GPS. Op deze kaart zijn de locaties nauwkeurig aangegeven. Ook heb ik dankbaar gebruik gemaakt van de documentatie van Marc van der Steen, die in 2021 en 2022 alle palen gefotografeerd heeft.

De palen op het terrein van Arcelor-Mittal, de palen op de gemeentewerf in Capellen en de palen in de musea in Luxemburg-stad heb ik kunnen bezoeken dankzij de door Jannis Deeleman georganiseerde grenspalendag op 6 oktober 2022.